De laatste weken gaat het veel over (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. En de verontwaardiging daarover deel ik. Ook al ken ik, ongeveer, de cijfers, ik blijf het verbijsterend vinden om te lezen dat 45% van de Nederlandse vrouwen te maken heeft of heeft gehad met fysiek of seksueel geweld (cijfers van Emancipator). En het zou me niet verbazen als dat nog hoger ligt bij lhbtqia+ personen.
Waar ik me minder bewust van was is dat het merendeel van de vrouwen in Nederland situaties of omgevingen vermijdt uit angst voor fysiek of seksueel geweld. Dat veel vrouwen dagelijks bezig zijn om risico’s op geweld en grensoverschrijdend gedrag in te schatten en te beperken. Toen ik het gedicht ‘als je nooit in haar schoenen hebt gelopen’ van spoken word artist Babs Gons hoorde en las realiseerde ik me pas, tot tranen geroerd, hoeveel groter de impact daarmee nog is.
Aan de ene kant wil ik er graag op vertrouwen dat de huidige aandacht voor dit onderwerp een positieve verandering brengt en zie ik daar de eerste tekenen van. Tegelijkertijd wil ik ook onderzoeken wat ik daarin zelf kan doen. En hoe ik eraan bij kan dragen dat mensen die geïnspireerd zijn door Geweldloze Communicatie dit inzetten om bij te dragen aan een wereld die veilig is voor alle mensen, ongeacht hun gender. Vandaar dit blog.
Je zou kunnen zeggen dat als iedereen nu maar de principes van Geweldloze Communicatie toe zou passen er geen probleem zou zijn. Tenslotte gaat het bij Geweldloze Communicatie om zowel je eigen als andermens behoefte te vervullen en hoe je afspraken kunt maken die voor beide personen/partijen werken. Waarbij checken ook nog eens een belangrijk uitgangspunt is.
Met andere woorden: gewoon verdergaan met zoveel mogelijk mensen te trainen in Geweldloze Communicatie.
Tegelijkertijd is dat voor mij te makkelijk omdat ik verwacht dat het nog lang kan duren voordat iedereen Geweldloze Communicatie geleerd heeft en ook nog eens toepast. Vandaar dat ik wil kijken hoe ik, en iedereen die daarvoor openstaat, Geweldloze Communicatie in kan zetten om bij te dragen aan bewustzijnsontwikkeling op dit gebied. Voor mij is Ongemak daarbij één van de sleutelwoorden. En een ander belangrijk thema is Opvoeding.
Opvoeding
Laat ik beginnen met opvoeding. Een quote die nu veel rondgaat is: “Don’t protect our daughters/women, educate our sons/men”. Op zich gaat deze uitspraak in tegen een belangrijk principe van Geweldloze Communicatie. Namelijk om weg te blijven van generalisaties. Omdat het risico daarvan is dat het verwijdering brengt in plaats van verbinding. Want, ook al is 90% van de personen, die fysiek of seksueel geweld gebruikt, man, het overgrote deel van de mannen pleegt geen fysiek of seksueel geweld. Daarnaast is er sprake van of/of denken terwijl we dat bij Geweldloze Communicatie om proberen te zetten in en/en. Dus bijvoorbeeld: “Protect our daughters/women and educate our sons/men”.
Met deze disclaimers inspireert de uitspraak mij wel om bewuster aandacht te besteden aan mijn eigen opvoeding/ontwikkeling op dit vlak. Om me meer te verdiepen in cijfers, me in te lezen, mijn eigen (on)bewuste oordelen te onderzoeken, workshops te volgen, beter te luisteren als vrouwen in mijn omgeving dit onderwerp (bedekt) aankaarten etc. Mijn ervaring is dat het vanuit dat bewustzijn zinvoller is om dit onderwerp bespreekbaar te maken: bijvoorbeeld met mijn zoon van 13. Sterker nog, waarbij ik nu al merk dat ik een hoop van hém kan leren op dit vlak doordat hij mede gevormd wordt door zijn zussen en moeder.
Gevoel van Ongemak
Vermoedelijk verschilt het gevoel per persoon en per situatie. Toen ik vroeger in de stad woonde (Eindhoven, Amsterdam, Rio de Janeiro en als laatste Rotterdam) kwam ik af en toe in aanraking met fysiek geweld op straat. Gevoelens die in die situaties bovenkwamen waren vooral verontwaardiging, boosheid en frustratie. En meestal koos ik er dan voor om me uit te spreken in die situatie, afhankelijk van hoe veilig ik de situatie ervoer. Waarbij ik geleerd heb dat het helpt als ik mijn oordelen over de ‘dader’ eerst vertaal in wat voor mij belangrijk is: mijn behoeftes. Anders loop ik het risico dat wat ik zeg alleen maar olie op het vuur is, ofwel bijdraagt aan geweld.
Tegenwoordig zijn de situaties waarin ik de keuze heb om wel/niet iets te doen subtieler. Het gaat bijvoorbeeld om, vaak grappig bedoelde, opmerkingen langs het voetbalveld of in de kantine. Of tijdens een koffiepauze van een in-company training. Niet persé direct grensoverschrijdend. Maar ik voel me wel bezorgd omdat het voor mij bijdraagt aan een klimaat waarin grensoverschrijdend gedrag normaal lijkt. En het gevoel dat ik dan vooral heb is ongemak.
Dat ongemak heeft er mee te maken dat ik de persoon die de opmerking maakt ken. Ik heb een relatie met die persoon of iemand uit ons gezin heeft een relatie met die persoon. En verbinding en harmonie zijn belangrijke behoeftes voor me. Ik wil bij voorkeur niet bijdragen aan ongemak van mijn kinderen of deelnemers door ongemakkelijke opmerkingen te maken. Terwijl ik, aan de andere kant, ook bij wil dragen aan bewustzijn, inclusie en veiligheid voor iedereen.
Gelukkig biedt Geweldloze Communicatie tools om verschillende behoeftes bij elkaar te brengen. Zoals zelfempathie: contact maken met het eerdergenoemde gevoel van ongemak met de daarbij behorende behoeftes aan de ene en de andere kant. Empathisch luisteren naar de, mogelijke, behoeftes van de ander: bijvoorbeeld aan humor/plezier of spelen. En, helder of eerlijk uiten: kiezen om mezelf al dan niet uit te spreken. Of, zoals Marshall Rosenberg het soms noemde: “Throwing the rat in the punchbowl”.
Als ik dat voor ogen hou heb ik in ieder geval altijd keuze. Wat de situatie ook is. Waarschijnlijk heb ik niet altijd de opties die ik zou willen. Maar ik kan wel kiezen wat ik doe. Waarbij ik me voorneem om de komende tijd vaker te kiezen om mezelf uit te spreken. En, omdat ik binnenkort weer mensen ga treffen bij het voetbalveld en bij trainingen, heb ik daar alle gelegenheid voor!
Ps: als je wil delen hoe je zelf Geweldloze Communicatie toepast op dit gebied lees ik dat graag terug via mail.
