Lockdown. Heb je enig idee wat dat woord oorspronkelijk betekende? Even speuren op het internet leert dat ‘lock-down’ twee eeuwen geleden nog verwees naar de pin of houtstrip die boomstammen als een vlot bij elkaar hield. Een instrument ter verbinding en veiligheid, zou je kunnen zeggen. Sinds de jaren 1970 verwijst de term naar het opgesloten zijn van gevangenen of psychiatrisch patiënten, om te voorkomen dat zij ontsnappen of om te zorgen voor de veiligheid van henzelf en de mensen om hen heen. Pas later en vooral het afgelopen jaar werd het woord ‘lockdown’ gebruikt voor een periode waarin mensen omwille van de veiligheid gedwongen worden in afzondering te leven.
Ik heb zelf nog nooit ‘in een instelling’ gezeten. Ben nooit opgesloten geweest, maar ken wel het idee opgesloten of gevangen te zijn. Gek genoeg ervaar ik deze ‘lockdown’ niet als een periode van belemmering, maar ik zie en hoor om me heen dat dat voor sommige andere mensen écht anders is. Dat fascineert me – wat ervaren we en welke verhalen dragen we in ons mee waardoor we meer of minder (keuze)vrijheid ervaren? Hoe gaan we om met de macht en invloed van anderen, en hoe zetten we onze eigen invloed in? Dat zijn vragen die voor mij in het hart van Geweldloze Communicatie huizen.
Marshall Rosenberg zei meer dan eens: “Never give anyone the power to make you submit or rebel.” Het kan zeker bevrijdend voelen om te bewegen van de machteloosheid van overgave naar de energie van opstand. Die energie en gedrevenheid zie ik ook terug in verschillende protesten tegen ‘de lockdown’. En ik ken de rust wanneer ik stop met vechten en me overgeef aan de besluiten die een ander voor mij neemt. Ik hoor dat terug in de verzuchting ‘ze doen maar, ik geloof het allemaal niet, maar we moeten toch iets. Je kunt hier toch niets aan veranderen’. Rosenbergs aansporing herinnert mij aan twee dingen. Allereerst dat overgave aan of opstand tegen iets of iemand nog steeds een vorm is van afhankelijkheid van de ander. En ten tweede dat ik mijn energie en macht wil richten op efficiënt en creatief zorgen voor behoeften, en niet op een spel om de macht.
In het afgelopen voorjaar kreeg ik via de mail een bericht van een collega NVC-trainer in Australië, Dorset Campbell-Ross (https://nvcworks.com/). Hij zat jaren geleden 40 maanden in een gevangenis in de VS en schreef:
“Ik overleefde niet alleen veertig maanden in de gevangenis, maar ik bloeide op. Ik veranderde mijn leven en het is sindsdien steeds sterker geworden. Ik wil delen wat ik heb geleerd, omdat ik denk dat het kan helpen als je het moeilijk vindt om de lockdown door te komen. Ik heb een moment dat ik me levendig herinner aan die gevangenistijd, al die jaren terug. Het was niet lang nadat ik was aangekomen. Toen ik om me heen keek naar zo’n duizend medegevangenen, zag ik dat sommigen het geheim hadden ontdekt van ‘doing Easy Time’ [noot van Christiaan: ‘doing time’ is een alledaagse manier om in het Engels te zeggen dat je in de bak of in de gevangenis zit]. Zij waren degenen die glimlachten. De rest deed ‘Hard Time’. Zij waren degenen die nors en dreigend keken.”
Om van Hard time naar Easy time te bewegen, volgde Dorset een aantal principes. Wat me daarbij trof waren niet zozeer de principes zelf (zoals te stoppen met bevechten wat je niet kunt veranderen, het vieren van het leven, oog te hebben voor vaardigheden van verbinding en je fysieke gezondheid), maar dat Dorset ze had toegepast tijdens zijn gevangenschap. Hier was iemand die aan den lijve ondervond wat werkte om om te gaan met een situatie van opsluiting.
We hebben keuze. En voor sommigen van ons is die keuzeruimte beperkter dan voor anderen. Door de ervaringen die ons leven hebben getekend. Door de privileges die we gemerkt of ongemerkt hebben of ontberen door opleiding, huidskleur of geslacht. Maar zelfs als we gevangen zitten, is er ergens ruimte om te blijven kiezen. Een deel van die keuze schuilt in het bewust worden van de verhalen die we onszelf vertellen over deze situatie: Word je beperkt in je vrijheid en is het wachten op het normale leven? Ben je bezig te overleven? Of is dit een tijd waarin je in de eerste plaats bijdraagt aan welzijn en veiligheid voor elkaar?
Namens het Ai-opener-team wens ik jullie allemaal toe, dat je in deze lockdown de verbindende en veilige kracht ervaart, die het woord oorspronkelijk in zich droeg. We wensen jullie toe dat je in 2021 bouwt aan een verhaal vol liefde en kracht, temidden van alle onzekerheden.
Christiaan
P.S. De ‘Lockdown manual’ die Dorset Campbell-Ross opstelde, is gratis te ontvangen via zijn website. Je laat daarvoor wel je naam en e-mail achter.
